Điều trị hen phế quản có thể áp dụng cả 2 phương pháp dùng thuốc và không dùng thuốc, để có thể kiểm soát được những cơn hen phế quản cấp, giúp duy trì khả năng hoạt động bình thường và giảm thiểu các biến chứng nguy hiểm.
1. Hen phế quản là gì?
Hen phế quản là bệnh trong đó đường hô hấp và phổi bị viêm khi có chất gây dị ứng xâm nhập. Các chất dị ứng thường gặp là như cảm lạnh, hít phải phấn hoa, lông động vật hoặc nhiễm trùng đường hô hấp. Người bệnh thường bị khó thở, thở khò khè và thở khò khè, đặc biệt là khi thở ra. Tình trạng này thường xảy ra vào ban đêm, theo mùa, nhất là sau một số kích thích nhất định như cúm, gắng sức, thay đổi thời tiết, bụi bặm… Một số bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng như hắt hơi, sổ mũi, ho khan, ngứa mắt, buồn ngủ và các biểu hiện khác trước khi lên cơn hen.
Lúc đầu người bệnh bị khó thở chậm, thở ra có tiếng lách cách mà người khác có thể nghe thấy. Sau đó khó thở dần dần nặng hơn, đổ mồ hôi, lắp bắp từng chữ. Khó thở kéo dài 5-15 phút, có khi hàng giờ hoặc hàng ngày. Cơn khó thở giảm dần và kết thúc bằng ho và khạc đờm. Đờm thường trong, đặc và dính. Khám trong cơn hen suyễn cho thấy ran rít ran ngáy lan ra hai phổi.
2. Phác đồ điều trị hen phế quản
Hen phế quản khó điều trị khỏi hoàn toàn nhưng nếu người bệnh tuân thủ điều trị thì bệnh hen có thể được kiểm soát. Cần kết hợp các biện pháp dùng thuốc và không dùng thuốc để ngăn ngừa cơn hen phế quản cấp tính.
Mục tiêu lâu dài của điều trị hen suyễn là khả năng kiểm soát tốt các triệu chứng hen suyễn và duy trì chức năng bình thường. Giảm thiểu các rủi ro trong tương lai, bao gồm tử vong liên quan đến hen suyễn, đợt cấp, hạn chế luồng khí kéo dài và tác dụng phụ của thuốc.
Điều trị hen suyễn là một chu trình liên tục, bao gồm: đánh giá mức độ bệnh nhân, điều chỉnh thuốc và đánh giá đáp ứng, điều trị hen suyễn có thể tăng cường dần hoặc yếu dần.
2.1. Điều trị hen phế quản bằng ống hít kết hợp
Thiết bị này cung cấp cho bạn corticosteroid dạng hít và thuốc chủ vận beta hen suyễn dài hạn để giảm các cơn hen suyễn.
2.2. Điều trị hen phế quản bằng corticosteroid dạng hít
Một số loại thuốc điều trị hen phế quản lâu dài có thể dùng hàng ngày để kiểm soát bệnh. Thuốc này ngăn ngừa và làm giảm sưng tấy ở đường thở và giúp cơ thể sản xuất ít chất nhầy hơn (gọi là khát vọng). Các corticosteroid dạng hít thông thường bao gồm: budesonide, beclomethasone, fluticasone…
2.3. Thuốc giãn phế quản
Một số loại thuốc giãn phế quản giúp thư giãn các cơ thắt chặt xung quanh đường thở phế quản. Thuốc được dùng dưới dạng máy phun sương hoặc ống hít. Thuốc giãn phế quản bao gồm:
– Thuốc chủ vận beta tác dụng kéo dài, gồm ciclesonide, formoterol và salmeterol.
– Thuốc chủ vận beta tác dụng ngắn, nhanh chóng trong vòng vài phút, giúp hết khó thở ngay lập tức.
– Thuốc kháng cholinergic có tác dụng nhanh (như ipratropium).
– Thuốc kháng cholinergic có tác dụng kéo dài (như tiotropium, theophylline).
2.4. Thuốc đối kháng Leukotriene
Một phương pháp điều trị hen suyễn lâu dài khác, những loại thuốc này ngăn chặn leukotrienes, yếu tố trong cơ thể gây ra các cơn hen suyễn. Bạn dùng nó một lần mỗi ngày. Các chất điều biến leukotriene phổ biến bao gồm montelukast, zafirlukast…
2.5. Corticosteroid
Bạn sẽ mang theo những loại thuốc này và ống hít cứu hộ cơn hen để giúp giảm sưng và viêm đường hô hấp. Dùng steroid đường uống trong một khoảng thời gian ngắn, từ 5 ngày đến 2 tuần. Nếu bạn nhập viện vì cơn hen nặng, steroid có thể được tiêm trực tiếp vào tĩnh mạch.
2.6. Sinh học
Nếu bạn bị hen suyễn nặng mà không đáp ứng với thuốc kiểm soát, bạn có thể thử dùng thuốc sinh học như omalizumab để điều trị hen suyễn do dị ứng nguyên. Bạn có thể tiêm 2 – 4 tuần một lần. Các chất sinh học khác ngăn chặn các tế bào miễn dịch tạo ra các chất gây viêm.
2.7. Thuốc kiểm soát lâu dài
Dùng thuốc hít hen suyễn mỗi ngày có thể giúp giảm số lượng và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng hen suyễn, nhưng chúng không thể kiểm soát các triệu chứng tức thời của cơn hen trầm trọng.
Tạo hình phế quản bằng nhiệt có thể sử dụng các điện cực để làm nóng sóng không khí trong phổi, giúp giảm kích thước của các cơ đường thở và ngăn chúng bị co thắt. Tạo hình phế quản bằng nhiệt được chỉ định cho bệnh nhân hen nặng nhưng chưa được phổ biến rộng rãi.
2.8. Biện pháp khắc phục tại nhà
Người bệnh có thể tự điều trị hen phế quản tại nhà theo hướng dẫn và theo dõi của bác sĩ chuyên khoa. Trong đó, một số phương pháp đơn giản giúp giảm cơn hen là:
– Tránh tác nhân gây hen
– Luyện tập thể dục đều đặn
– Duy trì cân nặng hợp lý
– Chú ý đến các tình trạng gây ra triệu chứng
– Thực hành các bài tập thở có thể giúp giảm triệu chứng, từ đó giảm nhu cầu dùng thuốc.
– Một số người sử dụng các phương pháp điều trị bổ sung như yoga, châm cứu, bổ sung vitamin, v.v.
3. Bệnh hen phế quản điều trị khỏi được không?
Bệnh hen tuy không thể chữa khỏi hoàn toàn được nhưng có thể kiểm soát và giảm biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra. Thay vì băn khoăn hen có chữa được không, người bệnh nên tuân thủ điều trị với các loại thuốc xịt hen, dùng thuốc theo liệu trình bác sĩ đề ra nhằm duy trì tình trạng ổn định của hen suyễn, ngăn ngừa các đợt tái phát và giúp người bệnh có một cuộc sống như người khoẻ mạnh.
Đặc biệt là phải loại trừ các yếu tố khởi phát bệnh hen như: thay đổi thời tiết, nhiễm khuẩn hô hấp do virus hay vi khuẩn, tiếp xúc không khí ô nhiễm, khói thuốc lá, hoá chất; tiếp xúc thực phẩm, nhất là thức ăn dị ứng; vận động thể lực, căng thẳng thần kinh…